Ślunskie pogaduchy nauka gwary i inne

Jest jeszcze Gwara Krakowska Specyficzne wyrażenia, zwroty, a także wymowa podkreślają wyjątkowy charakter Krakowa. Typowe dla gwary krakowskiej jest rozciąganie ostatnich sylab: Franeeek, idzeee bajokuuuu oraz stosowanie partykuły wzmacniającej "że": zróbże, powiedzże, chodźże, idźże. Prawdziwy Krakowianin zawsze wychodzi na pole (nie na dwór!!!) i kupuje jedną litrę. Do typowych krakowskich wyrazów należą również: sagan (czajnik), weka (bułka paryska), cumelek (smoczek), sznycel (kotlet mielony), sznurówki (sznurowadła), chrust (faworki) chałat (fartuch), borówki (jagody). W nawiasach podałem odpowiedniki używane w innych częściach Polski, oczywiście są one błędne. Typowe przezwiska w Krakowie to klarnet (czasami bywa bosy) i bajok. W Krakowie na choince wiszą bańki, a nie bombki, na deser podaje się andruty, cwibak i serowiec (nie wafle, keks i sernik!), flizy kładzie fliziarz, a zdun to kaflarz. Chodzimy tutaj na nogach, a nie na piechotę. A jak chodzimy trochę za dużo to jesteśmy łaziorami, a nie, jak gdzie indziej włóczęgami. Jeżeli nie mamy ważnej karty (biletu okresowego MPK), to powinniśmy zdecydowanie uważać na kontrol w tramwaju. Słownik Mowy Krakowskiej A Agar - chuligan, baciar Akurant - na pewno nie, lub właśnie wtedy (zależy od kontekstu) Akurantnie - porządnie Ancykrys - piekielnik Andrut - wafel Auto - samochód B Bacior - mniej więcej to samo co łajza, chuligan Badyl - chwast Bajok, bajklok - mitoman, pleciuga lub wulgarnie "chuj" Bajoro - błoto Bajzel - bałagan (również - burdel) Balyio - balia, wanna Bałabuch - pierdoła Bandzioch - duży brzuch Bandzior - bandyta Baniok - łeb, głowa (pogardliwie) Bańka - naczynie szczelnie zamykane, bombka choinkowa lub w medycynie Bebechy - narządy wewnętrzne Beretka - beret Bez co - dlaczego Bez to - dlatego Bielizna - pościel Bitki - kotlety z wołowiny Bitnik - ten który lubi się bić Bober - bób Bobok - diabeł Bojcara, bojcorz - plotkara, plotkarz Bojka - plotka Bolok - wrzód Bonk, boncek - trzmiel lub bastard, dziecko z nieślubnego łoża Borg - kredyt Brzydok , Brzydocka - nieurodziwy, nieurodziwa, ale również obleśny Buc - las bukowy, również w przenośni "chuj" Buchnąć - ukraść C Cego - czego, co Chałat - fartuch, także mundurek szkolny Chabanina - byle jakie mięso Chabyrdziok - uschnięte drzewko Chabyrdzie - uschnięte drzewka, ale równiez uschniete gałęzie czy kwiaty Chachmynt - złodziej Chałka - słodki wyrób z ciasta drożdżowego Chapać - ciężko pracować, gromadzić dobra Cherlok - chorowity, słabawy Chlapa - na ulicach: rozmoknięty śnieg pomieszany z błotem w trakcie odwilży Chopok - chłopak Ciupać - rąbać siekierą lub kopać motyką w grządkach Chojna - gałązki świerka lub jodły Chojrok - młode, w miarę wysokie i giętkie drzewo Cholewiok - buty z cholewami Chrust - ciastka wielkanocne Chybać - skakać, ale również wyrzucać Chytry - skąpy Ciepnąć - rzucić Ciećwa - pleciuga Ciorać - brudzić Cizba - tłok Ciul - chuj, kutas Ciućmok, ciućma - niedorajda Cudok - dziwak Cudować - ździwiać, wydziwiać Cumel - smoczek Cupać - chować się kryć się np. przycupnąć Cyrkurolka, cyrkulotka - piła tarczowa stołowa Cyganić - kłamać, oszukiwać Cymbergaj - rodzaj gry Cześnie - czereśnie Czerstwy - mocny, stary Czoska - trzaska, szczypka Ć Ćmić - palić np. papierosy Ćmok - nieokrzesany typ Ćwibak - keks D Debrza - wądół, dół Doobkoła - dookoła Dopolony - dożarty Drobić - kruszyć np. chleb Druślok - cedzak Drzyć - krzyczeć, ale również drzeć pierze Ducka - okrągły kosz pleciony z wikliny Dyć - przecież Dzioucha - dziewczyna E eno - to samo co "nie opowiadaj bzdur" F Fajfus - nieudacznik, ale również mniej wulgarna nazwa "organu męskiego" Fantla - narzędzię do zarzucania tynku, podobne do małej Farfocle - strzępy Ferszalunek- ubranie robocze Fiakier - kierujący dorożką Flaszka - butelka Franca - złośnica, cholera (nie choroba), ale również choroba weneryczna Frygać - rzucać Fochy - "muchy w nosie" Fola - zbita z desek skrzynia do gaszenia wapna lub wyrobu zaprawy murarskiej Folga - odwilż , popuszczanie Forykówać - krzyczeć, wrzeszczeć Furmanka - wóz konny Furman - kierujący furmanką G Gać - ocieplenie domu Gacie - kalesony Gałgan - psotnik, Gandzior, grandziorz - urwis, Garus - kompot lub zupa z suszonych owoców Gibki - giętki, sprytny, sprężysty Giyry - nogi Glanc - błysk lub polerka Glizda - dżdżownica Goj - gaj, las Godać - gadać, mówić Gorzoła, gorzołka - wódka, gorzałka Graca - narzędzie do mieszania wapna Grajfać się - zbierać się, dawać sobie radę Granda - rozbój, bójka ale również kradzież z cudzego ogrodu, działki, pola " w celach niekomercyjnych" Grapa - mała góra Gumiok - obuwie gumowe lub wóz konny z kołami z oponami gumowymi Gryfny - ładny, przystojny Gościniec - droga główna, trakt Góra - góra ale również strych Grysik - kasza manna Gwarzyć - mówić, rozmawiać H Hadra - złośliwa baba Hajcówać -palić ostro np. w piecu Haf - tutaj Halastra - bardzo duże zabudowanie lub też zbieranina np. ludzi Hań, Hanoi - tam Hara - kiepska wódka Haratać - niszczyć Harpagon - chuligan, głośno zachowujący się człowiek Hetera, franca - złośliwa kobieta Hepać - odbijać się np. po jedzeniu Hulać - tańczyć Hycać, hopkać - skakać I Idzze, idzże - daj spokój Ino - tylko Inaksy - inny J Jadzić się - jatrzyć się (nie goić) Jarzyny - włoszczyzna Jagody - borówki Jama - dół Japa - buzia (z odcieniem pogardliwym) Japko - jabłko Jojcyć - narzekać K Kabza - torba Kady - gdzie Kaj - dokąd Kafar - ciężar do wpijania pali Kaflorz - zdun Kałapuckać - wmieszać się Kantar - uzda dla bydła Kantarek - ręczna waga sprężynowa Kapa - narzuta na łóżko Kapeluch - kapelusz Kapuza - kaptur Kasik - gdzieś Kazuwać - kazać Kibel - toaleta Kiej - kiedy Kiesik - przedwczoraj Kiernoz - samiec świni, lub obraźliwie o mężczyźnie Kieta - łańcuch rowerowy Kidać - rzucać lub pada deszcz lub śnieg Kimać - drzemać Kinol - długi nos Kisić - kwasić Kiszka - również kaszanka Klajstrować - lepić, kleić, przyklejać Klarnet bosy - umiarkowanie obraźliwe, Klozet - ubikacja Kluski - makaron Kocmołuch - brudas Kojfnąć - umrzeć, wyrażenie mało kulturalne Kokot - kogut Koleć - kłuć Koleje - koleiny Kołton - kołtun Kołtony - potargane, zlepione włosy Kopyść - drewniana łyżka Karpiel - brukiew Krawatka - krawat Kremówka - ciasto z kremem Krupka - małe pudełko Kryncić gitarę - bajdurzyć Krygulosek - biedronka Kurce - kurczak Kudły - włosy Kufaja, kufajka - kapota Kumynto - chomąto Kurdupel - człowiek niskiego wzrostu Kurzyć - palić papierosa, ale również mocny opad śniegu lub wyschniętej ziemi Kwaśne mlyko - zsiadłe mleko, kefir Kwaterka - 1/4 litra, ćwiartka L Laczki - kapcie Landa, landara - dorożka (lub obraźliwie o starym samochodzie) Laruga - błoto po trwających dłuższy czas ulewach Lochać - jeść szybko i w sposób niekulturalny (napychać się) Lura - słaba kawa, herbata Ł Łachudra - obdartus Łajza - pijaczyna, włóczęga Łepetyna - głowa Łokół - podwórko pomiędzy budynkami Łobglondać się - obejrzeć się Łodołek, łodół - dolinka Łodziywać się - ubierać się Łodniechcieć się - odechcieć się Łoński - zeszły, przeszły Łopserdak - kapota z podbiciem ocieplajacym np. barania skurą Łorcyk, (łor) - orczyk, ale również prostak, Łostrenżyna - jeżyna Łomasta - okraska, okrasa Łostrywka - stojak na siano wbijany w ziemię Łotnonć lub przyłotać - uderzyć Łopuch - łopian Łozbuchać - zagarniać coraz wiecej nie licząc się z otoczeniem Łozdziywać - rozdziawiać np. gębę Łozdziywać się - rozbierać się Łoździywiać - rozwierać np. buzię ze zdziwienia Łyskać - błyskać M Maciupinko, maciupko - trochę Majzel - przecinak Malta - wapienna zaprawa tynkarska lub murarska Manele - drobiazgi, rzeczy Masa - bateria Masny - tłusty, gęsty Maścić - polewać tłuszczem lub też uderzyć Maniurka - manierka Mazgaj - płaczek, mięczak Miednica - duża misa Miedzo - granica między działkami lub polami Mierzwa - pogniecione, potargane, Młócka - młócenie zboża Mrawo - żwawo, szybko, sprytnie (przeciwieństw - niemrawo) Moczar - teren podmokły, bagno, mokradło Moli - szybko, prędko Myjka - ścierka Mycyje - specjały N Naćkać - napchać się, najeść nieprzywoicie Nadawać - skarżyć Nadać się - przydać się Najduch - znaleziony Najsampierw - najsamprzód Nadupcyć się - opić się alkoholem Nagniotek - odcisk Nakastlik - szafka nocna Na nogach - pieszo Na piechty - pieszo Narwany - postepujący bez przemyslenia skutków Nazdany - uczynny Na nogach - na piechotę Na polu - na dworze Niedojda - nieudacznik, niesprawny psychicznie Noł - znowu, znów O W mowie krakowskiej prawie tożsame z "ło", obecne praktycznie w zapożyczeniach P Pacan - głupiec Palice - palce Pojda - kromka np. chleba z masłem (kanapka) Parasolka - parasol Paruchy - kluski na parze Piecorconka, garus - zupa z suszonych owoców Piekurot - dokuczliwy (o kimś) Pijocyna, pijok - alkoholik Pierdzieć - puszczać bąki Pierdoła - niedorajda, Pinda - podlotek płci żeńskiej, obecnie słowo obraźliwe Piszyngier - "andrut" z nadzieniem karmelowym lub czekoladowym Piechota - groch lub odmiana grochu Pitolić - mówić rzeczy niedorzeczne Piździć - mocno wiać Plewić - pielić Platfus - płaskostopie Plac - podwórko, ale również plac targowy, targ, targowica Plucha - słota Pluskiewka - pinezka Płachta - prześcieradło Pniok - pień Pod Bogiym - jak Boga kocham Podołek - wklęsłość, wgłębienie w spódnicy czy w sukience przy siadaniu Polana, błonie, błonia - łąka Pole - podwórko Popod, pod - blisko np. lasu Popśnić się - pogorszyc sie w jakiejś dziedzinie Portki - spodnie Ptyś - ekler Potok - strumyk Powróz - gruby sznur Prasnąć - uderzyć Prazyć - smażyć Przetwiyrać się - wchodzić i wychodzić bez przerwy otwierając przy tym drzwi Przykrzyć się - nudzić się Przylyś - przyjść, przywlec się Psikać - kichać Pularys - portfel Puszyć się - wynosić się nad innych, pysznić się" R Racyje - argumenty, racje Rafiok - wóz konny z drewnianymi kołami na których są metalowe obręcze Rajbetka - paca do zacierania tynku Rajbówać - buksować, Rajtki - rajstopy Rajdać - długo rozmawiać Rebucha - łapówka Rejwach - szum, rozgardiasz Rola - pole uprawne, gleba Roki - lata Rozmaity - różny Róś - rosnąć Rucaj - źródło Rugzok - plecak Rychtówać - przygotowywać Rypać - burzyć, skuwać, tłuc ale również wulgarnie - pieprzyć Rwać - rwać, wyrywać, ale również szybko uciekać Rzykać - powiadać Rzygać - wymiotować S Sabaśnik - piekarnik, (część pieca) Sagan - czajnik Sakramencko - niesamowicie Sarniok - młody jeleń Serdak, łopserdak - odzienie ze skóry baraniej Siadnąć - usiąść Siyń - przedpokój Skuli tego - przez to, z tego powodu Siyc - kosić Skisły - skwaśniały Skotnica - wspólne pastwisko za wsią, droga, którą prowadzi się bydło na pastwisko Skóbel - zamknięcie w drzwiach Spyrlać - oszczędzać, składać Spyrać - szukać, szperać Spyrka - skwarka, słonina Sprzydać - być potrzebnym Stopka - bezpiecznik elektryczny Strugać - strugać, ale również obierać np. ziemniaki Stynchnonć - sklęsnąć Slajać się - włóczyć się bez celu lub włóczyć się z podtekstem seksualnym Snurówka - sznurowadło Santrapa - niechlujna kobieta Sarpacka - bitka, rozróba, bójka, pojedynek Snycel - kotlet mielony Spagat - mocny sznurek Spyrka - słonina Spoziyrać - spogladać, Spoźryć - spojrzeć Sturchac - trącać Suminnie - naprawdę, rzetelnie Ś Ślichta - zaprawa do zacierania tynku Ślimocyć się - płakać, narzekać Ślimok - ślimak, młokos ale również nieudacznik Skuceć - jęczeć, narzekać Śpik - katar z nosa ale również młokos Śpiki - katar Śpic - czubek, szczyt Śtychówka - szpadel T Tabak - tytoń Tabaka - wysuszony i sproszkowany tytoń Tajać - mięknąć, rozpuszczać się Tamoj - tam Tarasić - deptać Tarabanić - wciskać się nieproszony Tarełko, tarło - tarka Targać - drzeć na strzępy ale również nosić coś ciężkiego Taskać - nieść coś ciężkiego Tłuk - niedorozwinięty, niemrawy Tłok - ścisk, natłok Toki, tocki, tragac - taczki Toli - właśnie, przecież (zależy od kontekstu) Tornie - krzaki, turnie Truchtać - dreptać Turmanić - tracić bezsensownie Turlać - toczyć Tyrpać - trącać, potrzasać U Uciąć - ukąsić Uciorać - ubrudzić Ujeść - ugryźć Ulipa, ulip - bardzo słodka herbata Upierdliwy - dokuczliwy W Wartać - być wartym Wandra - wedrówka Warzyć - gotować Waserwoga - poziomica Wdyrcki - iść szybko Weka - bułka wrocławska (paryska) Wejże się - odejdź, przestań Wiecheć - wkładka do butów ze słomy Winkiel - róg, lub kąt prosty Wichajster - każde narzędzie Wilyjo - wigilia Wiucha - wiecha Wojok - wojak, żołnierz Wpyte - w porządku Wrazić - wcisnąć, włożyć W te i w te - tam i z powrotem Wtryniać - wciskać cos komuś na siłę Wygwizdów - miejsce puste i odludne Wyrywać się - również powiedzieć coś za szyko, bez przemyślenia Wysiudać - wywalić, wyrzucić kogoś z jego miejsca Wystroić się - ładnie się ubrać Z Za frajer - za darmo Zacukać się - poplątać się w mowie Zdybać, przydybać - znaleźć Zaiwanić - ukraść Zaiwaniać - biec bardzo szybko Załopuścić się - zaniedbać się Zapuszczony - zaniedbany (np. ogród) Zawdy - zawsze Zdybać - dopaść Ziorać - patrzeć, ale również głośno krzyczeć na kogoś Zociyrka - danie z tartych ziemniaków, lub mąki Zadziorny - porywczy Zanosić się na deszcz - zachmurzać się Zastrugaczka - temperówka Zawiyść - zaprowadzić, doprowadzić Zdupcać - spieprzać, uciekać Zmierzły - dokuczliwy Zoduch - brak tlenu w nie wietrzonym pomieszczeniu, zaduch Zolewajka - zupa ziemniaczana zalewana żurkiem Zyrdź, zyrdka - długi kij Zwada - kłótnia zwyrtać, obyrtać - przewracać Ź Źróbek - źrebię Źiorko - ziarno

  PRZEJDŹ NA FORUM